Bệnh thiếu máu não là một vấn đề sức khỏe nguy hiểm, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị cho tình trạng này.
Thiếu máu não là gì?
Thiếu máu não hay thiếu máu lên não là hiện tượng lượng máu lưu thông lên não không đủ. Triệu chứng thiếu máu não ban đầu chỉ là đau đầu, ù tai, chóng mặt,… thoáng qua nên người bệnh thường chủ quan. Nếu không kịp thời chẩn đoán và điều trị, bệnh thiếu máu não có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như: suy giảm chức năng não, chết tế bào não, mất trí nhớ, tai biến mạch máu não,… Bộ não con người là một cơ quan hoạt động trao đổi chất cao, chiếm khoảng 25% nhu cầu trao đổi chất của một người, mặc dù chỉ chiếm 2,5% trọng lượng cơ thể của một cá nhân điển hình.
Do đó, não cực kỳ nhạy cảm với sự gián đoạn lưu lượng máu. Cơ chế cân bằng nội môi phức tạp có hoạt động duy trì lưu lượng máu não thông qua quá trình tự điều hòa mạch máu não với tốc độ ổn định khoảng 50 ml/100g mô não mỗi phút. Khi lưu lượng máu này bị tổn hại, sẽ dẫn đến thiếu máu lên não, đây chính một trong các cơ chế tổn thương não và rối loạn chức năng phổ biến nhất. Mức độ tổn thương tế bào thần kinh do tưới máu não bị tổn thương phụ thuộc vào cả mức độ và thời gian giảm tưới máu.
XEM THÊM: Lupus ban đỏ là gì? Nguyên nhân và triệu chứng
Thiếu máu não có thể toàn bộ hoặc cục bộ. Thiếu máu lên não toàn bộ là hậu quả của quá trình bệnh toàn thân, thường gây sốc.
Thiếu máu não toàn bộ
Hạ huyết áp toàn thân là nguyên nhân phổ biến gây nên thiếu máu não toàn bộ. Giảm tưới máu não thoáng qua có thể xảy ra khi cơ chế tự trị và thần kinh thể dịch kiểm soát huyết áp và nhịp tim bị gián đoạn, như trong hội chứng ngất vasovagal và nhịp tim nhanh tư thế. Nguyên nhân thường gặp thứ 2 của bệnh thiếu máu não toàn bộ thoáng qua chính là các vấn đề về chức năng và cấu trúc của tim (đặc biệt là rối loạn nhịp tim). Khi hiệu ứng thoáng qua, tình trạng này thường biểu hiện dưới dạng tiền ngất hoặc ngất. Mặt khác, thiếu máu toàn bộ kéo dài có thể dẫn đến tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
Thiếu máu não cục bộ
Ngược lại, thiếu máu cục bộ não cục bộ thường phát sinh do tắc nghẽn lưu lượng máu động mạch đến não, thường là kết quả của huyết khối hoặc tắc mạch. Nếu thiếu máu lên não cục bộ kéo dài đủ lâu, tình trạng mất đi các tế bào thần kinh sẽ xảy ra, dẫn đến tình trạng đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Thiếu máu cục bộ còn xảy ra khi có huyết khối hình thành từ động mạch cảnh trong bị hẹp hoặc mảng xơ vữa động mạch não.
Ngoài ra nguyên nhân phổ biến nhất gây nên tình trạng thiếu máu cục bộ não (chiếm đến 60 – 70% tỷ lệ trường hợp thiếu máu lên não thoáng qua và đột quỵ) chính là thuyên tắc cục máu đông (trong tim hoặc động mạch lớn). Thuyên tắc do vật liệu khác, chẳng hạn như chất béo, , nước ối trong khi mang thai, có thể xảy ra nhưng ít gặp hơn nhiều.
Thiếu máu cục bộ não theo nghĩa rộng có thể là cục bộ hoặc nhiều ổ, gây ra bởi sự bít đột ngột hoặc giảm đường kính rõ rệt của động mạch cung cấp máu cho một vùng não, có thể là động mạch bị hẹp trước đó hoặc động mạch bình thường (tức là động mạch chủ, thân trên động mạch chủ hoặc động mạch nội sọ). ). Thiếu máu cục bộ não thường có thể được kích hoạt do thiếu nguồn cung cấp máu não toàn bộ, nguyên nhân gần hơn là rối loạn chức năng huyết động gây ra tụt huyết áp đột ngột.
Mô não thiếu máu cục bộ ngừng hoạt động trong vài giây và bị hoại tử ngay sau 5 phút sau khi thiếu hoàn toàn oxy và glucose, so với 20-40 phút ở các bộ phận khác của cơ thể. Một số khu vực đặc biệt dễ bị thiếu máu cục bộ, một hiện tượng được gọi là tổn thương chọn lọc.
Dịch tễ học
Đột quỵ là một trong những bệnh mạch máu phổ biến nhất trên thế giới và liên tục được xếp hạng là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 5 tại Hoa Kỳ. Báo cáo AHA năm 2019 về số liệu thống kê về bệnh tim và đột quỵ ước tính rằng 20 triệu người Mỹ trên 20 tuổi đã bị đột quỵ. Khoảng 795.000 người bị đột quỵ mỗi năm. Tỷ lệ đột quỵ tăng theo độ tuổi, với gần 75% trường hợp ảnh hưởng đến những người trên 65 tuổi. Tỷ lệ đột quỵ ở người Mỹ gốc Phi và người gốc Tây Ban Nha cao hơn người da trắng. Tỷ lệ đột quỵ gần như giống nhau ở cả nam và nữ, trong đó nữ chiếm ưu thế hơn một chút do tỷ lệ này giảm ở nam trong 15 năm qua.
Đột quỵ là một thuật ngữ rộng bao gồm tổn thương thần kinh do bất kỳ nguyên nhân mạch máu nào. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là loại phổ biến nhất, chiếm 87% tổng số ca đột quỵ. Chúng được gây ra bởi thiếu máu cục bộ cấp tính của một vùng não được cung cấp bởi một động mạch (thiếu máu cục bộ cục bộ) và là một trong những nguyên nhân chính gây ra tàn tật và tử vong ở Hoa Kỳ và thế giới. Ngất, hậu quả của thiếu máu cục bộ tạm thời lên toàn bộ não (thiếu máu cục bộ toàn bộ), là một trong những “triệu chứng” phổ biến nhất trong mọi quần thể. Vì vậy, thiếu máu não là một trong những nguyên nhân gây tàn tật phổ biến nhất trên thế giới.
Nguyên nhân của bệnh thiếu máu não
Có 3 nhóm nguyên nhân thiếu máu não chủ yếu bao gồm:
Thiếu máu lên não do huyết khối: Đây là tình trạng hình thành cục máu đông ở các nhóm động mạch lớn (động mạch não giữa, động mạch đốt sống, động mạch cảnh trong,…). Việc hình thành cục máu đông này chủ yếu do hiện tượng xơ vữa động mạch gây ra.
Thiếu máu lên não do thuyên tắc: Các cục máu động được hình thành từ vị trí khác đã di chuyển đến não gây tắc mạch. Thuyên tắc có nguồn gốc từ các bệnh lý về tim mạch như: nhồi máu cơ tim, bệnh về van tim, rung nhĩ,…
Thiếu máu lên não huyết động: Những bệnh lý ảnh hưởng đến quá trình luân chuyển của máu: rối loạn đông máu, hạ huyết áp,…
Ngoài những nguyên nhân từ các bệnh lý nêu trên, nguyên nhân dẫn đến bệnh thiếu máu lên não có thể xuất phát từ thói quen sống không lành mạnh:
Lạm dụng thuốc lá, rượu bia, chất kích thích,…
Ít vận động, lười tập thể dục.
Thường xuyên ăn uống thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất béo, ít chất xơ.
Thói quen gối đầu quá cao khi ngủ gây cản trở quá trình vận chuyển máu lên não.
Căng thẳng kéo dài, làm việc trên máy tính quá lâu.
Triệu chứng của bệnh thiếu máu não
Các triệu chứng thiếu máu não có thể từ nhẹ đến nặng, kéo dài trong thời gian ngắn (từ vài giây đến vài phút). Nếu triệu chứng thiếu máu não cục bộ ngắn có thể tự khỏi trước khi xuất hiện nhồi mối thì được gọi là thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA).
Khi não bộ bị tổn thương do tình trạng thiếu máu não cục bộ gây nên, các triệu chứng có thể sẽ xuất hiện vĩnh viễn, bao gồm:
Suy nhược cơ thể: Ở 1 bên hoặc cả 2 bên của cơ thể.
Mất cảm giác hoàn toàn: Ở 1 bên hoặc cả 2 bên của cơ thể.
Thường xuyên mất phương hướng, nhầm lẫn các vấn đề đơn giản trong cuộc sống.
Thay đổi hoặc giảm thị lực tại 1 mắt hoặc cả 2 mắt.
Nhìn đôi: Thường xảy ra khi mắt bị lệch hoặc không hướng vào cùng một vật thể, khiến chúng ta nhìn thấy hai hình ảnh khác nhau. Cả hai hình ảnh đều được gửi đến não mà chúng ta xử lý dưới dạng nhìn đôi.
Nói lắp bắp.
Mất hoặc giảm ý thức.
Suy giảm khả năng phối hợp, giữ thăng bằng.
Ngoài ra, đau đầu và chóng mặt hoa mắt cũng là triệu chứng thiếu máu não thường gặp, đồng thời dễ nhầm lẫn với triệu chứng của các bệnh lý khác.
Đau đầu
Đây là triệu chứng thường gặp ở bất kỳ ai, bất kỳ độ tuổi nào. Đau đầu có thể do nhiều nguyên nhân: căng thẳng kéo dài, mất ngủ, cường độ làm việc cao,… Tuy nhiên, đau đầu cũng là dấu hiệu điển hình của hiện tượng thiếu máu não. Đau đầu do thiếu máu não thường bắt đầu từ cảm giác đau nhói ở một vùng cố định trên đầu, sau đó sẽ lan khắp đầu. Để biết chính xác tình trạng đau đầu của bản thân có phải là dấu hiệu của bệnh thiếu máu não không, hãy thăm khám trực tiếp với bác sĩ.
Chóng mặt hoa mắt
Giống như đau đầu, chóng mặt hoa mắt là triệu chứng phổ biến ở nhiều đối tượng và có tần suất xảy ra thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày. Vì tần suất xuất hiện thường xuyên nên dấu hiệu này thường không phải là vấn đề quá nghiêm trọng. Thế nhưng nếu tình trạng này xảy ra một cách đột ngột khi cơ thể bình thường có thể là dấu hiệu của thiếu máu lên não.
XEM THÊM: Hiểu rõ hơn về bệnh thủy đậu và cách phòng ngừa hiệu quả
Cách điều trị bệnh thiếu máu não
Thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc như chất chống đông, thuốc giảm huyết áp hoặc thuốc hạ cholesterol để kiểm soát nguy cơ
Thay đổi lối sống: Cải thiện chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất và giảm căng thẳng có thể giúp kiểm soát bệnh lý
Phẫu thuật: Trong trường hợp nặng, phẫu thuật để loại bỏ tắc nghẽn mạch máu có thể là lựa chọn
Cách phòng ngừa thiếu máu não
Bệnh thiếu máu lên não có thể được ngăn ngừa, thế nên mọi người cần tuân thủ những biện pháp phòng ngừa càng sớm càng tốt.
Tránh xa các tác nhân tiêu cực gây căng thẳng: những thông tin tiêu cực, môi trường sống ô nhiễm (ô nhiễm không khí, tiếng ồn),…
Không gối đầu quá cao khi ngủ, ngủ đủ giấc, tránh xa các thực phẩm gây mất ngủ như: cà phê, trà,…
Không sử dụng chất kích thích, rượu bia.
Xây dựng và duy trì chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể: thực phẩm giàu omega 3, giàu polyphenols, giàu nitrat,… Hạn chế nạp vào cơ thể thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất bảo quản,…
Thường xuyên tập thể dục rèn luyện sức bền cho cơ thể, người đã từng bệnh thiếu máu não cần duy trì vận động ít nhất 30 phút/ngày với cường độ tập vừa phải để phòng ngừa bệnh tái phát.
Duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện những nguy cơ gây ra hiện tượng thiếu máu não tiềm ẩn.
Bệnh thiếu máu não là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng đòi hỏi sự chú ý đúng đắn và điều trị kịp thời. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị là bước đầu quan trọng để duy trì sức khỏe toàn diện. Hãy luôn thảo luận với bác sĩ của bạn để có lịch trình điều trị phù hợp nhất.
Thông tin liên hệ:
Hotline: 0963976878
Fanpage: NowFit Yoga & Fitness Center
Website: https://nowfit.vn/
Google Map: NowFit
Địa chỉ: 261 Nguyễn Trọng Tuyển, P.10, Q.Phú Nhuận.
Chi nhánh 2: 767 Lạc Long Quân, P.10, Q.Tân Bình.
Chi nhánh 3: 20 Cộng Hòa, P.04, Q.Tân Bình.
Chi nhánh 4: 33 – 35 Đường 3/2, P.11, Quận 10.
